Παρέμβαση στη Νάξο για την "ανάπτυξη"

Για την ανάπτυξη που έρχεται, κείμενο και αφίσα από την Ελευθεριακή Πρωτοβουλία Νάξου

"Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης

στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς”

Η σημερινή πολιτική διαχείριση θέλει να μας πείσει ότι η κρίση βρίσκεται στη δύση της και τα μεγάλα κόμματα ερίζουν για το ποιος θα γίνει ο σημαιοφόρος της παλινόρθωσης. Η κρίση όμως είναι πλέον μόνιμη συνθήκη, και  τα ευχολόγια ή, πολύ περισσότερο, οι προβαλλόμενες καλές προθέσεις της εξουσίας δεν είναι παρά μια ξεδιάντροπη κοροϊδία. Η κρίση καθρεφτίζεται στα συντρίμμια μιας κοινωνίας που ζει καθημερινά στο νήμα και αγωνιά για την επιβίωση, που βιώνει ένα ασφυκτικό καθεστώς ελέγχου με τις οικονομικές και πολιτικές μαφίες να διαφεντεύουν, να οριοθετούν και να αναδιανέμουν τους ρόλους και το χρήμα. Μια κοινωνία που μαζεύει τις σωρούς των αποκλεισμένων μέσα από τις φωτιές και τα λασπόνερα. Μια κοινωνία που έχει συνηθίσει την οσμή του θανάτου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών και προσφύγων, στους καθημερινούς πνιγμούς των ξεριζωμένων στο Αιγαίο, τα «εργατικά ατυχήματα» στους χώρους δουλειάς και τις αυτοκτονίες στις γειτονιές των φτωχών.

Ζούμε σε μια εποχή που τα νυχτοπερπατήματα της μισαλλοδοξίας και του φασισμού γίνονται στο φως της ημέρας, όπου ο μισανθρωπισμός έχει γίνει ισότιμος συνομιλητής στο δημόσιο διάλογο. Μια εποχή όπου ο εθνικισμός επανακάμπτει σαν ενοποιητικός παράγοντας της κοινωνίας, φέρνοντας όμως μαζί του τα ίχνη ολέθρου που έδρεψε στο παρελθόν σαν παρακαταθήκη για το μέλλον. Είναι η περίοδος μιας σκόπιμης σύγχυσης και απαξίωσης, ιδιαίτερα των ριζοσπαστικών απελευθερωτικών ιδεολογιών, την ίδια στιγμή που ο φανατισμός και η ιδεολογική επιβολή της καπιταλιστικής ατζέντας σε όλες τις πολιτικές εκφάνσεις της είναι στο απόγειό τους. Μια εποχή που η σκοπιμότητα υπερτερεί και όπου η ηθική παρουσιάζεται σαν ένα πουκάμισο αδειανό. Μια εποχή διαψεύσεων όπου η υποκρισία περισσεύει, που και οι ίδιες οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους.

Κάποτε η λέξη επανάσταση σε ταξίδευε στον ουρανό, γέμιζε την ψυχή με ηθικό ανάστημα και ηρωισμό, με οράματα για μια κοινωνία αλλιώτικη. Σήμερα και τα αφρόλουτρα ή τα κινητά κάνουν επανάσταση. Όταν ο καπιταλισμός οικειοποιείται μια λέξη, αυτή χάνει το νόημά της και την ιστορικότητά της.

Σε τούτους τους καιρούς, η βλασφημία της Αριστεράς που ακούει στο όνομα ΣΥΡΙΖΑ υπηρετεί πιστά την καθεστηκυία τάξη και εξαγνίζει τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό. Πρώτα πριμοδότησαν κι αυτοί –όπως εξάλλου κάθε κόμμα, ιδίως αν προσβλέπει στο κοινοβούλιο- τη λογική της ανάθεσης, με την υπόσχεση ενός «ανθρώπινου καπιταλισμού» που θα μαλακώσει την αδικία. Έτσι, εγκλωβίστηκε ένα κομμάτι κόσμου. Επιπλέον, ο κοινοβουλευτισμός που είχε αρχίσει να απαξιώνεται από τα πλήθη στις κινητοποιήσεις και στους δρόμους, ξάφνου παρουσιάστηκε πάλι σαν αξιόπιστη λύση τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναλάμβανε τα ηνία της πολιτικής διαχείρισης.

Δεν είναι μονάχα τα μνημόνια που ξαναψήφισαν και αυτοί, ούτε καν ότι έχουν χιμήξει σαν πεινασμένες μέλισσες στην κηρύθρα της εξουσίας. Το χειρότερο είναι ότι αφού πρώτα χειραγώγησαν και καπηλεύτηκαν το όνειρο και την ελπίδα, μετά τα τσαλαπάτησαν έτσι απλά και φυσιολογικά στο βωμό ενός πολιτικού ρεαλισμού, δηλαδή της εξυπηρέτησης του συστήματος. Τελικά, δεν έγιναν ποτέ ίδιοι με τους άλλους γιατί δεν ήταν ποτέ διαφορετικοί.

Ματαιοπονούμε κυνηγώντας ανεμόμυλους; Ίσως. Δεν κατέχουμε τις απόλυτες αλήθειες, ζούμε με αντιφάσεις, και ενίοτε γινόμαστε κι εμείς φορείς, είτε θέλουμε είτε όχι τμημάτων της κυρίαρχης ιδεολογίας. Παλεύουμε, απλώς, μέσα στην καθημερινότητα με συνέπεια και συνέχεια για να αποκτήσουν ξανά νόημα αξίες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και η ισότητα.

“Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα

κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο

τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα

και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο”

Αυτές τις στιγμές, οι ποικιλώνυμοι άρχοντες φορούν τα λαμπερά τους κοστούμια για να μιλήσουν για το κοινωνικό μέρισμα, τον τουρισμό που απογειώνεται, τις επενδύσεις που έρχονται. Αυτό που πασχίζουν να αποκρύψουν είναι ότι τα θεμέλια των επιτυχιών τους είναι χτισμένα πάνω στην θλίψη, το φόβο, τη δυστυχία, την εκμετάλλευση και την υποταγή.

Ο τουρισμός πήγε καλά. Μήπως ισχύει αυτό και για τους εργαζόμενους του κλάδου; Επωφελήθηκαν κι αυτοί εξίσου από τους καρπούς της τουριστικής ανάπτυξης; Τα χαμηλά μεροκάματα, οι απλήρωτες υπερωρίες, οι  αργίες, οι Κυριακές δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Άλλωστε και οι μικροεπιχειρηματίες αναπαράγουν προς όφελος της τάξης τους τους όρους κοινωνικής ανισοτιμίας και άγριας εκμετάλλευσης που έχουν επιβάλει οι ντόπιες και υπερεθνικές ελίτ για τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα.

Κατά τ' άλλα, οι τσέπες γέμισαν και οι προοπτικές φαίνονται καλές, η ανάπτυξη έρχεται…

“ Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες

ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο

τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες

και το καινούργιο παν να δούνε διυλιστήριο”

Η ραγδαία αύξηση της τουριστικής κίνησης δημιούργησε ευφορία στις τοπικές αρχές και τους φορείς που ασχολούνται με τον τουρισμό. Ο ίδιος ο δήμαρχος Νάξου, περιχαρής, δήλωνε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» “ότι το νησί έπηξε μέχρι που δημιουργήθηκε πρόβλημα με το κυκλοφοριακό!” για να συμπληρώσει λίγο πιο μετά ότι δεν συμφωνεί με τη «λήψη μέτρων για τον περιορισμό δημιουργίας τουριστικών υποδομών ιδίως σε υπερκορεσμένες περιοχές”... Κανένα πρόβλημα, λοιπόν, ούτε με τα σκουπίδια που υπερχείλιζαν από τους κάδους όλο το καλοκαίρι, ούτε με την εμπορευματοποίηση της ακτογραμμής, ούτε με τις καθημερινές διακοπές νερού στην Αγία Άννα και την Πλάκα, ούτε για τις ανισότητες που δημιουργούνται από την μονοκαλλιέργεια του τουρισμού στον κοινωνικό ιστό, τον εξοστρακισμό των αγροτών, και ούτω καθ' εξής.

Σε πολλά νησιά ο τουρισμός έχει διαλύσει την κοινωνική συνοχή. Επιπλέον, η πίεση τόσο στις υποδομές όσο και στους φυσικούς πόρους ξεπερνάει κάθε έννοια φέρουσας ικανότητας. Στη Μήλο και στα Κουφονήσια που υδρεύονται με συστήματα αφαλάτωσης, η θάλασσα έτρεχε πολλές φορές από τις βρύσες των σπιτιών. Στη Σαντορίνη το 11% του νησιού έχει γίνει μπετό (μεγαλύτερη αναλογία κι από την Αττική) ενώ την ίδια ώρα οι εκπαιδευτικοί του νησιού έμεναν σε σκηνές, αφού όλα τα σπίτια προορίζονται για την τουριστική βιομηχανία με τις ανάλογες τιμές.

Εδώ στη Νάξο, όμως, ο μεγαλοϊδεατισμός καλά κρατεί. Η ιστορία με το λιμάνι το 2007 –όταν μετά από αντιδράσεις μέρους της τοπικής κοινωνίας αποτράπηκε η κατασκευή ενός εκτός κάθε νησιωτικής κλίμακας μεγάλου λιμανιού- δεν άφησε τίποτα στους τοπικούς άρχοντες εκτός από την πικρή γεύση της ήττας και τα συνακόλουθα απωθημένα. Πιέζουν και πάλι για λιμάνι και για μεγάλο αεροδρόμιο, ενώ με αντίστοιχες λογικές καταστρέφουν σήμερα ένα ανέγγιχτο και μοναδικό τοπίο και υποθηκεύουν τους υδάτινους πόρους της νοτιοδυτικής Νάξου, για να κατασκευάσουν ένα φαραωνικό –όχι μόνο για τα δεδομένα του νησιού- φράγμα στο Τσικαλαριό. Πρόκειται μάλιστα για ένα έργο που θα είναι ακόμα πιο ατελέσφορο, αφού δεν υπάρχει καν μελέτη για το αρδευτικό δίκτυο, ούτε καμιά πρόβλεψη για τη χρηματοδότησή του.

Η κρίση ακολούθησε μετά από μια περίοδο ανάπτυξης και επίπλαστης ευδαιμονίας:

Η είσοδος στην ΟΝΕ, το μπουμ του χρηματιστηρίου και η επακόλουθη φούσκα, οι ολυμπιακοί αγώνες. Τώρα το ελληνικό κράτος είναι μια αποικία χρέους υπό μόνιμη εποπτεία, με διαλυμένα τα εργασιακά και τα κοινωνικά δικαιώματα και η ελληνική κοινωνία βρίθει από ανασφάλεια,  πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν φοβικά αντανακλαστικά.

Κάπως έτσι, με τα κινήματα που αναπτύχθηκαν όλα αυτά τα χρόνια ηττημένα από τη βίαιη καταστολή του κράτους, την καπηλεία τους από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και λόγω της οργανωτικής ανεπάρκειάς τους, η οργή και η αγανάκτηση μετατράπηκε σε εσωστρέφεια, κυνισμό και απογοήτευση. Το κράτος και ο καπιταλισμός, δια πυρός και σιδήρου, επιβάλλονται σαν οι μόνοι δυνατοί εγγυητές της ομαλότητας και της διαχείρισης του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η ανάπτυξη, λοιπόν, δεν είναι παρά άλλο ένα αναμασημένο παραμύθι που εφευρίσκουν ξανά και ξανά για να μας νανουρίσουν στην αγκαλιά ενός νέου εφιάλτη.

«Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία

Και ήταν η ευχή του κάμπου τα βελάσματα

Τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία

Άδεια κορμιά, σιδερικά, παιδιά κι ελάσματα»

Μια νέα μεσαία τάξη αναδύεται. Κομμάτι της, οι νέοι «πιατσαλήδες»*, βλέπουν στον τουρισμό τη χρυσή ευκαιρία για να ανελιχθούν πολιτικά και οικονομικά. Οι τοπικές αρχές όλη την περίοδο της κρίσης, το μόνο που έκαναν ήταν να συντηρούν ένα πελατειακό σύστημα μέσα από την επίλυση μικροπροβλημάτων της καθημερινότητας και διάφορες εξυπηρετήσεις ώστε να διατηρηθούν στην εξουσία.

Κανένας φραγμός δεν μπαίνει στους διάφορους επιχειρηματίες που σαν αρπακτικά εποφθαλμιούν τον τόπο για να αποκομίσουν το μέγιστο δυνατό όφελος. Άλλωστε, όλα μπαίνουν στη διατίμηση: Παραδόσεις, ήθη κι έθιμα, ακτογραμμές, τοπικά προϊόντα, προκειμένου να φτιαχτεί μια τουριστική εικόνα με κύριο χαρακτηριστικό το κιτς και ένα life style που δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα του νησιού. Πωλούν και ξεπουλούν χωρίς αξιοπρέπεια και σεβασμό στον τόπο και τους ανθρώπους που ζουν κι εργάζονται εδώ. Όταν «μεγαλώσουν» θέλουν να γίνουν σαν τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, μέρη που οι ντόπιοι είναι ξένοι στον τόπο τους. Νησιά που έχουν καταντήσει διεθνή πλυντήρια για το ξέπλυμα χρήματος των βαρόνων του επιχειρηματικού κόσμου.

Μόνο για τις ΒΑΠΕ  δείξανε «ευαισθησία», χωρίς βέβαια κανένα σθένος στις αντιδράσεις τους, αλλά συρόμενοι από τις κινήσεις άλλων κυκλαδίτικων δήμων, οι οποίοι κι αυτοί με τη σειρά τους σύρθηκαν από τη δυσαρέσκεια των τοπικών κοινωνιών. Η αντίθεσή τους, εξάλλου, δεν έχει να κάνει με τη συνολικότερη λογική της επένδυσης (μια συγκεντροποιημένη ολιγαρχία θα διαχειρίζεται και θα κερδοσκοπεί από την παραγωγή και τη διάθεση της ενέργειας). Ούτε βέβαια με την αναποτελεσματικότητα της αιολικής ενέργειας και τις τεράστιες καταστροφές που επιφέρει στο περιβάλλον (διανοίξεις δρόμων σε παρθένες και προστατευόμενες περιοχές, τσιμεντοποίηση). Το πρόβλημά τους είναι

κυρίως αισθητικό, ότι οι τεράστιες ανεμογεννήτριες θα είναι ορατές από παντού, θα φράζουν τον ορίζοντα και, άρα, ενδέχεται να βλάψουν την τουριστική βιτρίνα. Εξάλλου, δεν εξυπηρετούν άμεσα τον τουρισμό, -αν επρόκειτο για τουριστικές υποδομές δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα.

Αυτή η επιλεκτική ευαισθησία δεν είναι ίδιον μόνο της δικιάς μας τοπικής εξουσίας. Όταν καίγονται τα δάση είναι καταστροφή και λαίλαπα, όταν όμως η  Eldorado αποψιλώνει τα δάση και ισοπεδώνει τα βουνά της Χαλκιδικής αυτό είναι ανάπτυξη. Όταν μέσα στα καμένα ξεφυτρώνουν βίλες, όταν μπαζώνονται ρέματα για να χτιστούν σπίτια και βιομηχανίες και να κατασκευαστούν δρόμοι, αυτό είναι ανάπτυξη. Όταν όμως οι χείμαρροι φουσκώνουν μετά από έντονες βροχοπτώσεις και βρίσκουν διέξοδο μέσα στα μπαζωμένα, αυτό είναι θεομηνία.

Οι 23 νεκροί στη Δ. Αττική είναι το τίμημα της ανάπτυξης, η τραγική συνέπεια της βαρβαρότητας που διέπει αυτό το σύστημα. Πάντοτε πρώτα γίνονται τα έργα που απορροφούν μεγαλύτερα κονδύλια, που φέρνουν μεγαλύτερο εργολαβικό κέρδος και αναρίθμητα οφέλη στις κατασκευαστικές, έργα βιτρίνας, πολλές φορές χωρίς λογικό αντίκρισμα, αρκεί να εξυπηρετούν τις business μεγαλοκαπιταλιστών. Τα έργα που πραγματικά μπορεί να είναι επωφελή και χρήσιμα για τις ανθρώπινες κοινότητες, ειδικά αν αυτές συγκαταλέγονται στις φτωχές και υποβαθμισμένες, περνάνε σε δεύτερη και τρίτη μοίρα.

Σε μια κοινωνία καθημαγμένη, με την εργασία να έχει υποτιμηθεί όσο δεν πάει, η ανάπτυξη δεν είναι ευλογία. Είναι η ταφόπλακα για τα φτωχά και μεσαία στρώματα και το όνειδος για το περιβάλλον. Ένας ακόμα μηχανισμός που εντείνει τους αποκλεισμούς (εδώ στη Νάξο μεγάλα κομμάτια της δυτικής ακτογραμμής έχουν μετατραπεί σε επιχειρηματικές ζώνες με καταπατήσεις αιγιαλού, εξαφάνιση των αμμοθινών κλπ) και την κοινωνική ανισότητα. Η λεηλασία του περιβάλλοντος που διεξάγεται κάνει τον εφιάλτη της Περσεφόνης αλλά και όλων των υπόλοιπων πλην των αφεντικών, να μοιάζει τόσο πραγματικός.

Τι προτείνουμε;

Στις μέρες μας είναι αναγκαίο να δημιουργήσουμε ένα όραμα για μια δίκαιη, αλληλέγγυα κι ελεύθερη κοινωνία, αλλά και να εμπνευστούμε από αυτό. Μπορεί σήμερα οι ουτοπίες να φαντάζουν σαν το άγριο βάθος που δεν το χωράει ανθρώπου νους, αλλά τις έχουμε ανάγκη.

Ας οπλιστούμε με υπομονή, γενναιότητα και επιμονή, ας παραβούμε τους κανόνες, αλλά να ξέρουμε ότι αυτό δεν είναι πια αρκετό γιατί χρειάζεται να έχουμε τη δύναμη να φτιάξουμε τους δικούς μας….

Ελευθεριακή Πρωτοβουλία Νάξου

Δεκέμβρης 2017

Email: naxoseleftheriaki@gmail.com

*τα παράσιτα εκείνα που στις αρχές του περασμένου αιώνα αποτέλεσαν τη μαγιά της νέας αστικής τάξης των χωριών, μεταπράτες, έμποροι, κομματάρχες, κολλητοί του εκάστοτε βουλευτή